Comfortabel slapen in extreme koude
De Alternatieve Appalachian Trail
mei 1, 2020
Homo Sapiens
mei 14, 2020
Kamperen in de sneeuw
Voordat we begonnen aan ons winteravontuur hadden we geen enkele ervaring met backcountry skiing en winterkamperen. We maakten ons geen zorgen over het skiën, maar kamperen bij -40 graden celsius zorgde wel voor rillingen op onze rug. We dachten terug aan de ijskoude nachten op de zoutvlakte van Bolivia waar het ‘amper’ -10 graden was. Hoe zouden we -40 graden kunnen overleven, en dat weken aan een stuk. Twee maanden later hebben we talloze nachten in de koude doorgebracht en zijn we stilaan ervaren in het winterkamperen. Met het juiste materiaal is het zelfs heel erg leuk! In deze blog vertellen we onze beste tips en de keuze van het juiste slaapsysteem voor winterkamperen.
Een slaapsysteem voor winterkamperen
Slaapzak
Een goede nachtrust is de belangrijkste energiebron voor een winteravontuur. We slapen bijna twaalf uur en brengen zo de helft van de dag door in onze slaapzak. Een winterslaapzak is de basis voor deze goede nachtrust. Toen we de Sea to Summit Alpine III slaapzakken binnen kregen, schrokken we van het grote pakket. ‘Past dat wel in de slee’. De eerste nacht in de tent daalde de temperatuur tot -29 graden en waren we heel erg blij met onze dikke slaapzakken. Als we gaan winterkamperen is ‘lichtgewicht' niet de voorwaarde, het gaat erom dat we warm blijven.
Een slaapzak heeft altijd een comfort, limiet en extreme temperatuur:
- comfort: temperatuur waarbij een koude slaper comfortabel slaapt. Deze temperatuur geldt meestal voor vrouwen.
- limiet: temperatuur waarbij een warme slaper comfortabel slaapt. Deze temperatuur geldt meestal voor mannen.
- extreem: temperatuur waarbij je zes uur kan overleven in de slaapzak.
Onze winterslaapzak is een Sea to Summit Alpine III, de warmste en meest extreme slaapzak van SeaToSummit, met een comforttemperatuur van -30 graden, en een limiettemperatuur van -40 graden. ’s Avonds steken we onze skikleding in de slaapzakken zodat deze warm blijft, extra isolatie geeft en eventueel droogt als we gezweet hebben door de dag. Zelf kruipen we in een thermo liner om extra comfortabel te slapen. In de winter gebruiken we de Sea to Summit Thermolite Reactor en de Sea to Summit Reactor Plus. De thermoliner heeft een aantal functies:
- Temperatuur: een liner verhoogt de comforttemperatuur met enkele graden, afhankelijk van de type liner. In ons geval verhoogt de comforttemperatuur tussen 8 en 12 graden.
- Comfort: De liner is comfortabeler om in te slapen dan het lichtgewicht materiaal van de slaapzak wat soms plakkerig aanvoelt.
- Hygiëne: De liner vangt zweet op zodat het niet in onze slaapzak komt. Hierdoor blijft de slaapzak schoner en bevriest de buitenkant minder snel. De liner is bovendien veel makkelijker uit te wassen dan een slaapzak.
- Multifunctioneel: Als we in een verwarmde omgeving, zoals bij mensen thuis slapen, hebben onze slaapzak niet nodig, maar hebben we het vaak warm genoeg met de liner.
Slaapmat
Veel mensen denken dat een goede winterslaapzak volstaat voor winterkamperen. De warme slaapzak beschermt ons langs de bovenkant, maar doordat het gewicht van het lichaam de slaapzak plat drukt, is er weinig isolatie onder het lichaam. Als we op de sneeuw of op ijs slapen, komt er heel veel koude langs de onderkant wat heel gevaarlijk kan zijn.
Bij een goede slaapzak hoort een goede slaapmat. Voor winterkamperen gebruiken we daarom twee slaapmatrassen, eentje voor de isolatie, de andere voor het comfort. Als basis gebruiken we een schuim isolatiemat van ongeveer 1 centimeter dik. Vaak heeft dergelijke isolatiemat een reflectorzijde die de lichaamswarmte weerkaatst. Bovenop leggen we een opblaasbare luchtmatras om comfortabel te slapen. Wij gebruiken de Sea to Summit Comfort Plus Insulated slaapmatras, die extra isolatie heeft voor winterkamperen.
De isolatiemat heeft een R-waarde van 2.8, terwijl de luchtmatras een R-waarde heeft van 4, wat een totale waarde van 6.8 geeft. Voor slapen in extreme temperaturen, op bevroren grond in het bijzonder, is minimaal een waarde van 4.5 aanbevolen.
Het is aan te raden een luchtmatras te gebruiken die je kan opblazen met een opblaaszak in plaats van met de mond. De Sea to Summit slaapmat bestaat uit kleine luchtcellen die je eenvoudig opblaast met hun Airstream opblaaszak. Hierdoor komt er geen vocht aan de binnenkant dat bevriest in de nacht. Bovendien kan dat in de winter heel wat hoofdpijn voorkomen.
De juiste tent voor winterkamperen
Voor het winterkamperen gebruiken wij een goed isolerende vier seizoenstent. Een wintertent kenmerkt zich doordat de randen van de tent tot op de grond komen zodat er geen koude lucht kan doorwaaien. In de zomer heeft een wintertent daarom weinig ventilatie waardoor het vaak als een sauna voelt. Maar een vier seizoenstent voldoet aan meer eisen. Zo is de tent ontworpen om te weerstaan aan hevige wind en het gewicht van sneeuw. En een wintertent heeft een afgesloten binnentent om zoveel mogelijk warmteverlies tegen te gaan.
Wij gebruiken een Hilleberg Nallo 3GT tent die voldoet aan onze eisen voor winterkamperen. We kozen voor de drie persoonstent zodat we meer plaats hebben in de tent en niet tegen het tentzeil drukken als we slapen. Hierdoor voorkomen we dat de slaapzak vochtig wordt. De GT variant betekent dat we een extra ruimte hebben, naast het slaapcompartiment. Hier kunnen we al onze tassen kwijt, beschut zitten voor de wind of regen en eventueel koken als het buiten de tent te koud is of te hard waait.
Een kampeerplaats maken in de sneeuw
Voordat we de tent opzetten in de sneeuw, moeten we de kampeerplaats klaarmaken. Met onze kampschoenen (down booties met een overschoen) stampen we een oppervlakte ter grootte van de tent vlak. Daarna maken we het oppervlakte vlak met onze grote sneeuwschoenen, maar dan kan ook met skies of een schep. Vervolgens wachten we tien tot vijftien minuten zodat de sneeuw samenpakt en steviger wordt. Het resultaat is een stevige en vlakke ondergrond waar we de tent op kunnen zetten. Als er geen beschutting van de wind is, is het handig om zelf een muur te bouwen met sneeuw, of door de kampeerplaats dieper ingraven in de sneeuw waardoor de wind over het gat scheert.
Slapen onder een tarp
Indien de weersomstandigheden het toelaten, slapen we onder een tarp en niet in de tent. Wij gebruiken een Amazonas Adventure Tarp die lichtgewicht is, en groot genoeg voor twee personen in de winter. De tarp is veel makkelijker op te zetten en op te ruimen in de ochtend. Bovendien geeft het slapen onder een tarp echt het gevoel dat we buiten slapen. De belangrijkste voorwaarde om voor de tarp te kiezen, is niet de temperatuur, maar de wind en de sneeuw. Onder een tarp zijn we veel minder beschermd tegen wind en sneeuw dan in onze tent. De eerste nacht dat we onder de tarp sliepen, was het amper -7 graden, maar we voelden heel de nacht kleine kriebelingen op ons gezicht. ’s Ochtends zagen we een vers laagje sneeuw rondom ons. Een andere nacht sliepen we met -25 graden onder de tarp, heerlijk warm in de slaapzak.
Naakt in de slaapzak?
Naakt in je slaapzak of niet, er is nog steeds veel discussie over dit onderwerp. De theorie zegt dat een losse laag kleren de warmte van je lichaam beter vasthoudt en je daarom beter met kleren kan slapen. Onze eigen ervaring zegt dat we het warmer hebben als we zonder kleren in onze liner en slaapzak kruipen. De liner werkt als een laag kleren en het dons van de slaapzak warmt ons lichaam direct op zonder extra lagen kleding. Het is een persoonlijke voorkeur, het is dus handig beide methodes uit te proberen.
Gear list
Lees hier onze volledige paklijst voor een winter trektocht.
5 extra tips voor een warme nacht in de winter
1. Kruip warm in de slaapzak
Een slaapzak heeft niet als doel het lichaam op te warmen, maar wel om de lichaamswarmte vast te houden. Hoe warmer je in de slaapzak kruipt, hoe sneller het warm is in de slaapzak. Wij doen voor het slapen gaan een aantal oefening, zoals squads, jumping jacks of boxen. Let wel op, het is heel belangrijk dat je niet zweet, want vocht bevriest en maakt je snel koud. Het gaat er dus om dat evenwicht te vinden.
2. Maak een heerlijk warme kruik
Tijdens, of net na het avondeten, verwarmen wij sneeuw tot het kookt. Het gloeiend hete water gieten we vervolgens in een hittebestendige fles (bijvoorbeeld een Nalgene fles) en steken we in de slaapzak. De fles geeft een enorme hoeveelheid warmte af en zal tot ongeveer 4 uur ’s ochtends de slaapzak verwarmen. Daarna is de watertemperatuur gelijk aan de lichaamstemperatuur waardoor er geen extra warmte vrijkomt, maar de lichaamswarmte zorgt er nu voor dat de fles niet verder afkoelt. Zo hebben we ’s avonds een lekkere kruik en ochtends geen bevroren drinkwater. Vochtige kleding, zoals sokken of een shirt, proppen we ook in de slaapzak steken zodat ze sneller kunnen drogen dankzij de hete fles.
3. Bescherm je hoofd
De meeste warmte verliezen we via ons hoofd. Houdt daarom lichaamswarmte vast door te slapen met een muts en trek de kap van de slaapzak goed aan zodat er zo weinig mogelijk hoofdoppervlakte is blootgesteld. Let op dat de muts niet te strak zit om hoofdpijn te voorkomen. In de ochtend zal de slaapzak rond het gezicht een ijslaag hebben die je er makkelijk afklopt voordat je de slaapzak opbergt.
4. Droog je slaapzak binnenstebuiten
Gedurende de nacht straalt ons lichaam warmte uit en ademen we warme lucht. Tijdens winter kamperen werden we ’s ochtends steeds wakker met een laag vorst op de buitenste laag van de slaapzak. De SeaToSummit slaapzak heeft een Nanoshell buitenlaag die hoog waterafstotend is en het dons goed zal beschermen, maar toch is het belangrijk om de slaapzak te laten drogen bij iedere gelegenheid. Een straaltje zon, of als de luxe zich voordoet om binnen te slapen zijn de perfecte gelegenheden. Ondanks dat de slaapzak van binnenuit droog lijkt, is het belangrijk deze ook binnenste buiten te laten drogen. Een droge slaapzak houd je warm.
5. Graaf een kuil voor de tent
Warme lucht stijgt op, koude lucht daalt. Dit komt doordat koude lucht samentrekt, zwaarder wordt en daardoor daalt. We maken hier handig gebruik van door de sneeuw voor de ingang van de tent uit te graven. Zo verzamelt de koude lucht zich niet rond ons lichaam, maar daalt het af in de kuil. Een extra voordeel is dat het gat nu een dubbele functie als zitbankje heeft, waardoor het makkelijker is om in en uit de tent te stappen en er geen sneeuw in de tent geschopt wordt door ongemakkelijke manoeuvres. Als we op een ijsvloer slapen, zoals een bevroren meer, is dit natuurlijk geen optie.
Het moeilijkste aan winterkamperen is de periode tussen het einde van de activiteit (het skiën of wandelen) en het moment dat we in de slaapzak kruipen. Tijdens het klaarmaken van de kampeerplaats en het opzetten van de tent blijven we goed in beweging, maar daarna bewegen we niet veel meer. Het eten koken en vooral sneeuw smelten is een tijdrovende bezigheid waarbij het lichaam snel afkoelt. Met de juiste kledingtips blijf je warm tijdens winterkamperen en kruipen we warm in onze slaapzak voor een comfortabele nacht.
Meer inspiratie
Ken je de Northern Forest Canoe Trail al?
Northern Forest Canoe Trail
Een hangmat of een tent op een trektocht?
5 Comments
Heel informatief. maar waar in Nederland kan ik de benodigde spullen kopen als ik wil staren met winterkamperen in de tuin?
Dank alvast voor je reactie
He Joan!
Bij de meeste buitensportwinkels zoals Bever, Kathmandu en Zwerfkei hebben ze prima outdoormateriaal voor winterkamperen. Daar verkopen ze vier seizoenstenten, goede slaapzakken en slaapmatten 🙂
Als je specifieke informatie of tips wilt, laat je het maar weten. Je kan ook een mailtje sturen naar weleaf.reizenopeigenkracht@gmail.com
[…] wE lEAf […]
Tof om te lezen! Mag ik vragen hoeveel liter rugzak jullie per persoon hadden en hoe zwaar die ongeveer was (zonder eten en water)?
He Daniël,
We hadden bijna al onze spullen in de slee. In onze rugzak zal alleen de camera, donsjas, water en wat eten. Als rugzak gebruikten we een Nomad 24L en Lowe Alpine 55L, maar die was minder dan 10 kilo omdat het zware gewicht in de slee zat.